فهرست مطالب

 

عنوان

صفحه

پيشگفتار

مقدمه

بخش اول:

علوم اجتماعي و مشكل بيكاري جوانان

1- اهميت موضوع در علوم اجتماعي منطقه اي و نكات كلي آن

2- مسائل نظري و روش شناسي

جوانان و پايگاه طبقاتي

مفهوم بيكاري جوانان

بخش دوم:

علل و پيامدهاي اقتصادي – اجتماعي و فرهنگي بيكاري جوانان

1- علل بيكاري جوانان

1-1- رشد شديد جمعيت، بحران اقتصادي و تغيير و تحول تكنولوژيكي

آسيا

آمريكاي لاتين و حوزه كارائيب

كشورهاي عربي

آفريقا

1-2- جدايي بين جهان آموزش و جهان كار

اروپا

كشورهاي عربي

- تضاد بين انتظارات و فرصت ها

1-3- عوامل اجتماعي و فرهنگي

الف : پايگاه اجتماعي جوانان

ب :‌جزم انديشي ها و قضاوتهاي ارزشي منفي در مورد توانايي جوانان براي كار.

ج: فساد و نظام قيم مآبانه در بازار نيروي كار

د: نگرش هاي جوانان نسبت به كار

2- پيامدهاي فرهنگي - اجتماعي بيكاري جوانان

2-1- فروپاشي فرآيند عادي جامعه پذيري جوانان – حاشيه اي شدن و

اشكال جايگزيني جامعه پذيري

2-2- روياروي جوانان با خودشان

از شكست و خودتباهي تا رشد و خلاقيت شخصي

2-3- خانه و خانواده خود شخص: هدفي كه بايد به تأخير بيفتد

2-4- فرار، ترك خانه، رفتن به جاهاي ديگر: مهاجرت

2-5- خرابكاري، بزهكاري – روسپي گري

2-6- پيامدها و عكس العمل هاي ديگر: ادامه تحصيلات ، ملحق شدن به ارتش، اشتغال

آزاد و توسعه فرهنگي جايگزين

توصيه هاي عمومي

1- نياز به رهيافتي چند رشته اي

2- نياز به رهيافتي تطبيقي

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پيشگفتار

دختران و پسران ايراني به طور متوسط در سنين 11 تا 13 سالگي به بلوغ جنسي مي‌رسند و به طور ميانگين در سنين 26 تا 28 سالگي اكثر آنها متأهل و شاغل مي‌شوند.

اين فاصله سني كه در كشور ما حدوداً 15 سال مي‌باشد، دورة جواني مي‌نامد و از جمله وظايف و مأموريت هاي اساسي خود را شناخت اين مرحله از زندگي نسل جوان مي‌داند.

با عنايت به اين كه تمامي‌قواي زيستي، روحي ، رواني، فكري و عاطفي فرد از دوران بلوغ دچار تغيير و تحولات اساسي گرديده و بر هر يك از تغيير و تحولات نيز قانونمندي خاصي حاكم مي‌باشد ،‌مي‌توان اذعان نمود كه هيچ برنامه ريزي اي براي اين دوران بدون آگاهي نسبت به اين قانونمندي ها مؤثر و كارگشا نخواهد بود.

البته به اندازه اي كه وقوف نسبت به اين قانونمندي ها لازمة يك برنامه ريزي جامع و اصولي است، آگاهي به اهداف و مقاصدي كه رشد و شكوفايي استعدادهاي جوانان بايد به آن سرمنزل رهنمون گردند نيز از اركان اصلي برنامه ريزي نوجوانان و جوانان خواهد بود.

بنابراين پس از تبيين قانونمنديهاي حاكم بر رشد و شكوفايي قوا و استعدادهاي نوجواني و جواني و برنامه ريزي براساس اهداف و مقاصد تعليم و تربيتي اين دوره،‌نوبت به تعيين نقش و جايگاه هر يك از دستگاهها و نهادهاي دولتي و غير دولتي در عرصه هاي آموزشي، تربيتي، تبليغي، ورزشي، هنري، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و اقتصادي خواهد رسيد،‌تا هر يك به عنوان جزئي از يك مجموعة منظوم در برنامه ساماندهي امور جوانان كشور نقش آفريني كنند كه مي‌توان (مهندسي دورة جواني) هم ناميد.

ما در اينجا مي توانيم تبيين «هندسه» جواني و دنياي جوانان و نيز «مهندسي» دورة جواني را از پيش نيازهاي اصلي برنامة ساماندهي امور جوانان كشور مي‌دانيم و براي تحقق اين پيش نيازها دست نياز به سوي تمامي‌مراكز و مجامع علمي، پژوهشي و تحقيقاتي دانشگاهي و حوزوي دراز كرده و معتقديم اين مهم جز با فعاليت هاي عالمانه،‌محققاني و مشفقانه علما و دانشمندان اين مرز و بوم كه دل در گروه اسلام،‌انقلاب و سربلندي مردم ايران دارند، به سر منزل مقصود نخواهد رسيد.

 

مقدمه

البته شمار فزايندة مطالعات و نشريات مربوط به بيكاري جوانان شاهدي است بر افزايش آگاهي در مورد اهميت اين مسئله كه بيكاري جوانان بيش از همه در شرايط سخت زندگي جوانان بيكار و پيامدهاي اجتماعي و فرهنگي متعدد آن پديده انعكاس يافته است. علائم و شواهد نشان مي‌دهد كه اين مسئله در سال هاي آينده هم ادامه خواهد داشت. انقلاب فني كه در دهه هاي اخير در كشورهاي صنعتي داراي اقتصاد بازار رخ داده است، باعث تغييرات عظيمي‌در سطح و نوع مهارتهاي مورد تقاضاي بازار كار گرديد. بسياري از محققان بر اين عقيده اند كه دير يا زود چنين تغييراتي در كشورهاي در حال توسعه و به ويژه آن دسته از كشورهايي كه از لحاظ اقتصادي مستقيماً با كشورهاي صنعتي در ارتباط هستند نيز تكرار خواهد شد.

هر چند ممكن است ادعا شود كه تكنولوژي هاي نو در دراز مدت باعث افزايش فوق‌العاده در توليدات صنعتي – همراه با افزايش بي سابقه در اوقات فراغت و شرايط بهتر زندگي افراد و جوامع – خواهد شد، اما در اين مطلب نيز شكي وجود ندارد كه اولين تأثير اين تكنولوژي ها اين است كه صدها هزار كارگر را از بازار كار اخراج كرده و جذب نسل جديد را به جهان كار مشكل و مشكل تر مي‌سازد. اين اثرات اوليه انقلاب فني توسط اثر دوراني بحران اقتصادي كه با بي ثبات كردن بازار كار و آشفته ساختن چشم انداز آينده باعث وخامت اوضاع مي‌گردد، تشديد مي‌شود.

متأسفانه به نظر مي‌رسد كه هيچ احتمالي براي تغيير بنيادين اين وضعيت در آينده وجود ندارد. بر عكس، بعضي مطالعات نشان مي‌دهد كه لااقل در كشورهاي در حال توسعه وضع از اين نيز بدتر خواهد شد.

اگر چه احتمال هيچ گونه تغيير بنياديني وجود ندارد، لااقل براي جلوگيري از گسترش بيكاري جوانان در آينده و نيز كاهش اثرات زيان آور آن بر جامعه و افراد،‌كارهايي مي‌توان و مي‌بايد انجام داد.

 

 

 

 

بخش اول:

 

 

 

علوم اجتماعي

و مشكل بيكاري جوانان

 

1- اهميت موضوع در علوم اجتماعي منطقه اي – نكات كلي:

در طول 30 سال گذشته ، كمك هايي كه علوم اجتماعي به فهم ماهيت، ويژگي ها و سير تكاملي مشكل بيكاري جوانان و همچنين يافتن راهكارها و برنامه هايي در جهت حل اين مشكل نموده است، در منطقه و زير منطقه هاي مختلف، متفاوت بوده است. علاوه بر اين،‌از يك دهه تا دهة ديگر نيز دچار تغيير و تحول گشته است. به‌طور كلي، مي‌توان گفت تنها در كشورهاي پيشرفته صنعتي است كه علوم اجتماعي قادر است بيشترين توجه را از طريق ابزارهايي نظير تحقيقات و انتشارات – در خصوص موضوعاتي كه تقريباً شامل تمامي‌امور مي‌شوند - ، به مشكل بيكاري جوانان مبذول دارد. در كشورها و مناطق در حال توسعه توجه كمتري به اين مسئله مي‌شود و شايد دليل آن نبود بودجة كافي براي مراكز تحقيقاتي باشد. عامل ديگري كه همراه با نبودن منابع مالي در اين امر سهيم مي‌باشد، اين واقعيت است كه حكومت ها و دانشمندان علوم اجتماعي براي مسئله بيكاري جوانان اولويت كمتري نسبت به مسائل عمومي‌و ملموس تري از قبيل فقر، گرسنگي، شهرسازي و جنگ قاتل مي‌شوند. عامل مهم و مؤثر ديگري كه در اين زمينه وجود دارد اين است كه مطالعه، تحقيق و بررسي در مورد جوانان – كه به عنوان حوزه ويژه و به خصوصي از دانش علمي‌به شمار مي‌رود – هنوز چهره و سيماي برجسته اي در برنامه هاي دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي ندارد. شايد يكي از دلايل اين امر،‌تنوع و گوناگوني عظيم ساختارهاي اجتماعي اين كشورها و همچنين تنوع محرك هاي روابط موجود در بين طبقات، گروهها و دسته هاي مختلف اجتماعي باشد.

اين واقعيت كه راه حل هاي پيشنهادي شخصي و منطقه اي تاكنون در امر ريشه كن كردن مشكل بيكاري جوانان موفق نبوده اند، به دو سري از شرايط و موقعيت هاي جداگانه و در عين حال مكمل ارتباط دارد كه عبارتند از:

 

 

 

شامل ورد 39ص