هسته سلول 3

اطلاعات اولیه 3

شکل و محل و تعداد هسته در سلولها 3

پوشش هسته ای 4

غشای بیرونی 4

فضای بین دو غشا 4

غشای داخلی 4

شیره هسته(نوکلئوپلاسم یا کاریولنف) 6

پروتامینها 6

گرانولهای بین کروماتینی(ICG) 7

گرانولهای اطراف کروماتینی(PCG) 7

اسکلت هسته ای 7

شبکه لامینایی 7

اسکلت هسته ای درونی 8

هستک 8

کروماتین 9

سیتوپلاسم 9

ارگاستوپلاسم 9

ترکیب تشکیل دهنده سیتوزول 10

ریبوزوم 11

میکروبادیها 12

هسته 12

پلاستها 12

غشای سلولی 13

شبکه آندوپلاسمی 16

چگونگی سنتز پروتئینهای ترشحی 18

میکروزوم 19

تجزیه هموگلوبین خون 20

نقش های اختصاصی شبکه آندوپلاسمی در سلولهای گیاهی 20

لیزوزوم 23

دستگاه گلژی 27

دیکتیوزوم 28

تفاوت دستگاه گلژی در سلولهای گیاهی و جانوری 29

واکوئل 31

کلروپلاست 33

میتوکندری 36

فاگوسیتوز 40

منابع 41

 

 

 

هسته سلول

هسته محل ذخیره اطلاعات ژنتیکی و مرکز کنترل یوکاریوتی است. محتویات هسته در یوکاریوتها توسط غشای هسته احاطه شده است و اندامکی به نام هسته را بوجود آورده است. ولی چون سلولهای پروکاریوتی فاقد غشای هسته هستند بدون هسته محسوب می شوند.

اطلاعات اولیه

هسته در سال 1831 توسط Robert Brown در سلولهای اپیدرمی تعلبیان کشف شد و به عنوان بخشی متراکم، پایدار و موجود در همه سلولها در نظر گرفته شد. هسته یک ساختار فشرده با پیچ و تابهای زیادی را داراست و با پروتئین همراه می باشد. به چنین مجموعه فشرده ای همراه با پروتئین، کروماتین می گویند. هسته واجد غشای دو لایه ای موسوم به پوشش هسته ای است و در این پوشش حفره ها یا روزنه هایی موسوم به منفذ پیچیده هسته ای است که از طریق آنها عمل تبادل مواد بین هسته و سیتوپلاسم انجام می گیرد. برای بررسی ساختمان عمومی هسته می توان از میکروسکوپ الکترونی استفاده کرد.

شکل و محل و تعداد هسته در سلولها

هسته در بیشتر سلولها کروی با بیضوی است. در سلولهای پارانشیمی بالغ گیاهان عدسی شکل، در سلولهای عضلانی مخطط جانوران و سلولهای پروکامبیومی گیاهان استوانه ای شکل، در سلولهای آبکش بالغ و سلولهای انگل زده چند بخشی است. در عده ای از سلولهای هسته چند بخشی است. مثل گویچه های سفید خون چند هسته ای و یا سلولهای استئوکلاست (استخوان خوار). در بیشتر سلولها هسته در مرکز قرار دارد. در سلولهای گیاهی به علت رشد واکوئلها، هسته در کنار غشا قرار می گیرد و در سلولهای عضلانی مخطط هسته در بخشهای کناری قرار دارد.

در جلبک استابولاریا هسته در بخش ریزوئیدی (ریشه نما) با مجاور با آن قرار دارد. اغلب سلولها دارای یک هسته هستند. با وجود این برخی جانداران ابتدایی ویا سلولهای جانداران پیشرفته بیش از یک هسته دارند. برای مثال حدود 20 درصد از سلولهای کبدی و یا عده زیادی از سلولهای ریشه قارچها دو هسته ای هستند. سلولهای عضلانی مخطط ساختمان سنوسیتی دارند یعنی در یک سیتوپلاسم مشترک چندین هسته پراکنده است. این سلولها ابتدا یک هسته ای بوده اند که به دلیل تقسیمات مکرر هسته بودن آنکه سیتوپلاسم تقسیم شود به حالت سنوسیتی درامده اند.

نسبت حجم هسته به حجم سیتوپلاسم را نسبت نوکلئوپلاسمی می گویند. این نسبت برای سلولهایی که در یک مرحله رشد و در شرایط مشابه باشند ثابت است.

هسته شامل پوشش هسته ای، شیره هسته، اسکلت هسته ای، کروماتین و بالاخره هستک می باشد.

پوشش هسته ای

اطراف هسته سلولهای یوکاریوتی را پوشش هسته ای شامل غشای بیرونی، غشای درونی، فضای بین دو غشا و منافذ هسته ای پوشانیده است.

غشای بیرونی

از دو لایه فسفولیپیدی و پروتئینهای پراکنده در بین آنها تشکیل شده است که شباهت زیادی به غشای شبکه آندوپلاسمی دارد و در سطح آن ریبوزومها قرار گرفته اند.بخشهایی از غشای بیرونی با شبکه آندوپلاسمی دانه دار ، پیوستگی دارد و منشا غشای هسته نیز از شبکه آندوپلاسمی دانه دار است.

فضای بین دو غشا

فضای بین دو غشای یا فضای دور هسته ای فضایی به وسعت 60 تا 100 آنگستروم است که وسعت آن در همه جای پوشش هسته ای یکنواخت نیست. در برخی نواحی وسیع تر و در محل منافذ با سوراخهای هسته ای که دو غشا پوشش هسته ای بهم می رسند وسعت فضای دور هسته ای به صفر می رسد.

غشای داخلی

غشایی زیستی به ضخامت حدود 60 تا 70 آنگستروم، شبیه غشای شبکه آندوپلاسمی و فاقد ریبوزوم است. غشای داخلی با واسطه پروتئینهای لامینایی با کروماتین ارتباط دارد.

منافذ غشای هسته

در پوشش هسته ای ساختمانهای پروتئینی فعال و ویژه ای به اسم منافذ هسته ای وجود دارد. وجود این منافذ بوسیله هرتویگ در سال 1876 برای اولین بار پیش بینی شد. قطر منافذ به اندازه ای است که به مولکولهای پروتئین ، انواع RNA ها و حتی زیر واحدهای ریبوزومی اجازه عبور می دهد. پروتئینهای سیتوپلاسمی که وارد هسته می شوند از جمله پروتئینهای هستونی دارای یک بخش نشانه هستند که به کمک آن از بازگشت آنها به سیتوپلاسم جلوگیری می شود. منافذ هسته ای عبور یونهای منفی را تسهیل می کنند.

منافذ هسته ای ساختمانهای دائمی و پایدار نیستند و متناسب با نیاز سلول ایجاد یا ناپدید می شوند. در سلولهای با فعالیت متابولیکی بالا که مبادله مواد بین هسته و سیتوپلاسم زیاد است تعداد منافذ هسته نیز زیاد است و در سلولهایی که تبادلات هسته و سیتوپلاسم کم است تعداد منافذ کاهش می یابد. هر منفذ بوسیله مجموعه ای از ذرات متراکم احاطه شده است. این ساختمان های پروتئینی را بر روی هم مجموعه منفذی یا منفذ پیچیده هسته ای می نامند که شامل بخشهای زیر است.

یک حلقه یا آنولوس که از 8 پروتئین گرانولی کناری تشکیل شده است و در سطح سیتوزولی قرار دارد.

یک حلقه یا آنولوس که این هم از 8 پروتئین گرانولی کناری تشکیل شده است و در سطح نوکلئوپلاسمی قرار دارد.

کانال مرکزی یا درپوش که این کانال محل عبور مواد می باشد و در مرکز منفذ قرار دارد.

منفذ از ترکیباتی به نام Annular Material پر شده و به سمت نوکلئوپلاسم (شیره هسته)و سیتوپلاسم بیرون زده است.

شیره هسته(نوکلئوپلاسم یا کاریولنف)

شیره هسته مایعی است که درون هسته را پرکرده است و از نظر کلی شبیه سیتوزول و کمی متراکم تر از آن با PH اسیدی است شیره هسته یا ماتریکس هسته حاوی آب 10 درصد از کل پروتئینهای هسته ای ، 30 درصد از کل RNA و 2 تا 5 درصد از کل فسفولیپیدهای هسته ای را شامل می شود. مقدار کمی لیپید و نیز مقداری گلوسیدهای (قندها) موثر در تشکیل نوکلئوتید مثل ریبوز و دزوکسی ریبوز در آن وجود دارند.

یونهای موجود در شیره هسته

در شیره هسته یونهای وجود دارد. یونهای موجود در هسته ده برابر بیشتر از یونهای موجود در سیتوپلاسم می باشد. و از این لحاظ مساوی محیط خارج سلول است. یون و اثری در جهت فعال کردن تنظیم بیان ژن و افزایش نسخه برداری دارد.

پروتئینهای شیره هسته

این پروتئینها به دو گروه ساختمانی شامل هیستونها و تنظیمی شامل انواع غیرهیستونی و آنزیمی تقسیم می شوند.

پروتامینها:

از مهمترین پروتئینهای موجود در شیره هسته سلولهای جنسی و زایشی هستند که خاصیت قلیایی دارند.

پروتئینهای هیستونی:

با دارا بودن خاصیت قلیایی به DNA متصل شده و نوکلئوزومها با واحدهای تکراری DNA را می سازند.

پروتئینهای غیرهیستونی:

دارای خاصیت اسیدی هستند.

-پروتئینهای آنزیمی:-پروتئینهای آنزیمی شیره هسته شامل DNA پلیمرازها، RNA پلیمرازها، لیگازها، DNase و RNase و GTPase و ATPase و نوکلئوزید فسفرپلاز است.

ساختمان شیره هسته

شیره هسته یا نوکلئوپلاسم حاوی انواع گوناگونی از گرانولهای بین کروماتینی و گرانولهای اطراف کروماتینی است.

گرانولهای بین کروماتینی(ICG):

ذراتی است به قطر 20 تا 35 نانومتر که توسط رشته هایی به یکدیگر متصل شده اند و به فرم دستجاتی در فضای بین کروماتین اکثر هسته ها دیده می شود.

گرانولهای اطراف کروماتینی(PCG):

در اطراف هتروکروماتین متراکم قرار داشته و مانند گرانولهای منفرد به نظر می آیند. این گرانولها به قطر 30 تا 50 نانومتر بوده و توسط گرانولهایی به قطر 25 نانومتر احاطه شده اند. این گرانولها در بسیاری از هسته سلولها دیده شده و از تراکم فیبرهای بسته بندی شده به قطر 3 نانومتر تشکیل شده اند. این گرانولها از RNA دارای وزن مولکولی کم و ضریب رسوب V و 4 S و حداقل 2 پروتئین تشکیل شده است.

اسکلت هسته ای

مجموعه منفذی شبکه لامینایی به علاوه اسکلت هسته ای درونی را روی هم اسکلت هسته ای گویند.....

 

 

شامل ورد41 ص