مقدمه

یکی از اشیایی که بسیاری از نیازهای اساسی انسان را در روزگارانبسیار دور تامین می‌کرد، پوست حیوانات بود که انسانهای اولیه به منظور برآوردننیازهای غذایی خود آنها را شکار می‌کردند و از پوست آنها به روشهای گوناگون برایتهیه پاپوش ، سپر ، زره چرمی ، کلاه رزمی چرمی ، تیردان چرمی ، چکمه و غیره استفادهمی‌کردند. امروزه با وجود گذشت قرنها ، هنوز پوست حیوانات در نقش یکی از مواد اساسیبرای تهیه لباس ، پوشاک و وسایل دیگر و نیز جنبه‌های تزئینی ارزش اقتصادی و صنعتیخود را حفظ کرده است.امروزه چرم‌سازی، بصورت یک صنعت بزرگ ( Leathering industry ) درآمده است.

مراحل تهیهچرم

آماده سازی پوست

قبل از دباغی باید عملیات آماده سازی را به منظور حذفاضافات باقیمانده بر روی پوست ( مانند چربیهای اضافی ،پشمو غیره ) انجام داد که خود شامل چندمرحله به شرح زیر است.

خشک کردن و نمک زدن

پوستها را پس از جدا کردن از بدن حیوانات با خشک کردنو یا نمک زدن برایدباغینگهداری می‌کنند. این عمل با استفادهازنمکخشک ، آب نمک یا خواباندن در محلول نمک انجام می‌گیرد. خشک کردن نیز در آفتاب ویا بوسیله جریان هوای گرم انجام می‌گیرد.

حذف اضافات

قسمت اضافی روی پوست ، مانند گوش ، دم ، سم و گوشتهای اضافی کهضمن کندن پوست بر روی آن باقی می‌ماند و از نظر چرم سازی ارزشی ندارد، پیش از هرعمل باید از پوست جدا شود.

خیساندن

به منظور حل کردن و از بین بردن مواد زاید حل شدنی موجود روی پوست، آن را در آب خیس می‌کنند تا بدین وسیله ، هم مواد زاید درآب حل شوند و هم الیاف پوست ، آب جذب کرده ، به شکل طبیعی خود در آید.

لش زدایی

پوستها معمولا با مقداریچربی و گوشتهای اضافی همراه‌اند که باید حذف شوند. بوسیلهماشین لش زداییکه ازدو غلتک ، یکی فلزی و شیاردار و دیگریلاستیکی تشکیل شده انجام می‌پذیرد.

مو زدایی و آهک‌ زنی چرم

پس از لش زدایی باید پشم و یا مو و پروتئین‌هایغیر الیافی را از سطح پوست زدود. برای این منظور پوست را در محلول آب آهک قرارمی‌دهند و به آن ، سولفید سدیم می‌افزایند. هرمولکول سولفید سدیم بوسیله یک مولکول آبهیدرولیز شده ، یک مولکول سولفید هیدروژن سدیم ایجاد می‌کند که کندن پشم و مو را تسریعمی‌کند.

حذف سایر زواید

در این مرحله ، غده‌های پوستی بافتهای رنگی مو و مواد آهکیباقی مانده بوسیله ماشینهای ویژه از بین می‌رود.

حذف آهک

آهک باقیمانده پس از مرحله قبل ، باید کاملا گرفته شود و گرنه چرمحاصل ، شکننده شده ، در سطح آن ترکهایی ایجاد می‌شود که از رنگ آمیزی درست و دقیقآن جلوگیری می‌شود. این عمل ، بوسیلهموادشیمیایی مانند نمکهای آمونیم ،بی‌سولفیتسدیم ،اسیدسولفوریک و ... انجام می‌گیرد.

قلیایی کردن بوسیله خیساندن در مواد شیمیایی

پس از عمیلیات آهک گیری ،پوست را در یک حمام قلیایی که حاوی نمکهای آمونیوم است، قرار می‌دهند که علاوه برعمل آهک گیری ، اثرآنزیمها را افزایش داده و خواص مطلوبی از جمله لطافت ، قابلیت انعطاف‌پذیر و صاف شدن چرمبوجود می‌آورد. در این مرحله الیاف و بافتهای پوست منبسط شده ، سطح رویی پوست تمیزو باقی مانده پروتئین‌ها منجمد و از روی پوست پاک می‌شود.

گرفتن چربی پوست

چون بعضی از پوستها مانند پوست گوسفند ، خوک و سگ دارایچربی است، بایستی پیش از عملیات دباغی ، چربی‌ها حذف شوند. برای این منظور چربی رابوسیلههیدروکسیدسدیم بهصابون تبدیل کرده ، بعد آن‌را با آب می‌شویند.

اسیدی کردن پوست

در این مرحله ، پوست را در محلول اسیدی که حاوینمک است، قرار می‌دهند. در این عمل ، نمک به‌علت خاصیت تراوش کنندگی که دارد، مانع تورمالیاف شده ، جذب پوست نمی‌شود. در صورتی که محلول اسید در الیاف پوست تا حد اشباعنفوذ کرده و با این عمل ، الیاف پوست صاف شده و پوست حالت نیم دباغی شده بخودمی‌گیرد.

برش زدن و تراش دادن چرم

پس از مرحله آب گیری از چرم دباغی شده ، آن‌رابوسله ماشین برش می‌دهند تا به هر ضخامتی که لازم باشد در‌آید. پس از مرحله آبگیریو برش زدن ، چرم را از ناحیه گوشتی بوسیله ماشینهای غلطکی به ضخامت‌های مورد نیاز،‌ می‌تراشند. بعضی از چرمهای دباغی شده با مواد دباغی گیاهی را قبل از تراشیدنباید پاک و تمیز کرد تا ناحیه گوشتی چرم پاک شود. پرداخت کردن یا سمباده زدن عبارتاست از پاک کردن و همگن کردن چرم و همچنین تراشیدن قسمتهای آسیب دیده که بوسیلهماشین صورت می‌گیرد.

برای دانلود کامل خرید کنید.ورد17صفحه ای