فهرست مطالب

صنعت كاغذ سازي....................................................................................... 4

چكيده....................................................................................................... 5

مقدمه اي بر كاغذ......................................................................................... 6

1 ـ 1 : مقدمه............................................................................................. 6

1 ـ 2 . تاريخچه.......................................................................................... 6

1 ـ 3 : تاريخچه كاغذسازي در ايران................................................................. 9

1 ـ 7 : كاغذهاي جديد ديجيتال....................................................................... 22

سفيد شفاف............................................................................................... 25

شركت زاندرس......................................................................................... 25

1 ـ 9 : اصطلاحات كاغذ............................................................................. 26

صيقلكاري............................................................................................... 27

الياف قابل استفاده در توليد كاغذ...................................................................... 29

فيبر ميوه ها............................................................................................. 30

آينده منابع سلولزي غير چوبي........................................................................ 34

مرفولوژي ، ساختار و تركيب شيميايي سلول گياهي............................................. 36

تركيب شيميايي سلول گياهي......................................................................... 39

سلولز..................................................................................................... 39

همي سلولز.............................................................................................. 40

پنتوزان................................................................................................... 43

ليگنين.................................................................................................... 43

رزينها و مواد استخراجي............................................................................ 44

شبكه الياف سلولزي.................................................................................... 45

مرغوبيت الياف براي كاغذ سازي................................................................... 46

ساختار ليگنين........................................................................................... 48

تشكيل ليگنين در ديوارهاي سلولي گياهان.......................................................... 49

ليگنيني شدن............................................................................................. 49

بيوسنتز.................................................................................................. 49

همبستگي ليگنين و كربوهيدراتها.................................................................... 52

انحلال ليگنين در عمليات تهيه خمير كاغذ......................................................... 52

انواع فرآيندهاي توليد خمير كاغذ.................................................................... 54

1 ـ تهيه چوب و يا الياف ديگر و آماده كردن جهت پخت........................................ 54

پخت...................................................................................................... 56

فرآيندهاي تهيه خمير كاغذ............................................................................ 56

ب ـ فرآيندهاي مكانيكي و شيميايي.................................................................. 59

پ ـ فرآيندهاي شيميايي................................................................................ 60

اساس مكانيزم پخت شيميايي.......................................................................... 60

تخريب كربوهيدراتها در خمير سازي قليايي....................................................... 65

2 ـ پخت به روش آهك............................................................................... 66

تخريب كربوهيدراتها در خمير سازي اسيدي...................................................... 66

3 ـ پخت به روش سولفات يا كرافت................................................................ 67

4 ـ فرآيند پخت به روش سولفيت.................................................................... 74

مقايسه انواع فرآيندهاي خمير سازي................................................................. 84

ت ـ توليد خمير كاغذ توسط حلالهاي آلي........................................................... 86

انواع فرآيندهاي تهيه خيمر كاغذ به روش حلال آلي.............................................. 87

فرايندهاي با كاتاليزو اسيدي.......................................................................... 89

فرايند خمير كاغذ از الياف ثانويه.................................................................... 97

شستشو ، غربال كردن ، رنگبري و پالايش خمير كاغذ.......................................... 99

رنگبري و سفيد كردن............................................................................... 100

به كار گيري اكسيژن و ئيدوژن پر اكسيد........................................................ 103

طرز تهيه اكسيژن.................................................................................... 103

طرز تهيه ئيدروژن پراكسيد........................................................................ 103

ليگنين زدايي با اكسيژن............................................................................. 104

پالايش خمير كاغذ.................................................................................... 115

توليد دوباره در ريفاينر مخلوطي................................................................... 123

ساخت كاغذ در ماشين كاغذ........................................................................ 127

پايانه مرطوب ميزفوردرينر........................................................................ 130

پخش كننده و هد باكس.............................................................................. 131

ساز و كار آبگيري................................................................................... 133

ورقه ساز هاي دو قلو................................................................................ 134

توليد خمير كاغذ از ضايعات كشاورزي.......................................................... 139

مقدمه................................................................................................... 139

مناسب بودن الياف منابع زراعي براي خمير و كاغذ........................................... 141

ارزيابي گياه شناختي................................................................................. 142

تجزية شيميايي........................................................................................ 142

بازرسي كيفي......................................................................................... 143

نتيجه................................................................................................... 144

منابع فيبر ، برداشت و انبارسازي................................................................. 145

منابع فيبري........................................................................................... 145

1 ـ محصولات فيبري منابع كشاورزي........................................................... 145

گونه هاي محصول................................................................................... 145

 

عنوان :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

صنعت كاغذ سازي

چكيده

افزايش جمعيت به ويژه در كشورهاي در حال توسعه كه به لحاظ منابع چوبي فقيرند و ازدياد تقاضا بار دامنه وسيعي از توليدات حاصل از فيبر ، فشار زيادي را بر منابع چوبي اعمال نموده . با توجه به مفهوم توسعه پايدار كه در آن هم حمايت از اكوسيستم و هم خواسته هاي در اين پروژه به ارائه فرآيندهاي توليد كاغذ از منابع فيبري كشاورزي پرداخته شده است . منابع فيبري كشاورزي از محصولات فيبري يا پس مانده هاي محصولات كشاورزي حاصل مي آيند . ذخيره عظيمي از مواد اوليه تجديد شونده كه در خمير سازي قابل استفاده اند ، وجود دارد . كه در سالهاي آتي بطور فزاينده اي مورد استفاده قرار خواهند گرفت .

 

فصل اول

 

مقدمه اي بر كاغذ

1 ـ 1 : مقدمه

كاغذ يك پاره اصلي تمدن بشر طي دو هزار سال گذشته بوده است و ارتباط بسيار نزديك ما با اين ماده سبب شده است تا آن را ماده اي با پيچيدگي خاص ندانيم . اما اين تصور از حقيقت به دور است . كاغذ از منابع گياهي تهيه مي شود ، لذا هم از نظر مورفولوژي و هم از نظر فيزيكي و شيميايي مادة‌ پيچيده اي است . خود فرآيند توليد كاغذ يعني اساس فرآيند صاف سازي و تشكيل شبكه ضعيفي از نمود الياف تا حد زيادي پيچيده است . اين نمود شبيه كاغذ با وجود مقاومت كم آن ، بايستي به طور پيوسته از بخش هاي پرس و خشك كن ماشين كاغذ عبور كرده و با سرعتي كه در حال حاضر حدود 60 است . به صورت نوار ، پيچانده شود ؛ عملي كه در جريان آن نمود كاغذ تحت كشش قرار مي گيرد براي جلوگيري از پارگي هاي متوالي كاغذ و يكنواختي آن ، برخي از پيشرفته ترين فناوري هاي مهندسي كنترل مورد نياز است . در اين فصل بحثي كوتاه در زمينة كاغذ و انواع آن ، تاريخچه و كاربرد آن ارائه خواهد شد .

1 ـ 2 . تاريخچه

لزوم ثبت و انتقال افكار و عقايد و ارتباط با همنوع از ابتداي تاريخ ، انسان را وا داشت تا راهي براي آن پيدا كند . انسانهاي اوليه با الهام گيري از محيط پيرامون خود و با ابزار و وسايل موجود اين امكان را هر چند بصورت ابتدايي فراهم آوردند كه اولين نشانه هاي آن را مي توان در غارهاي لاسكو [1] ولتامير [2] مشاهده نمود . بعدها لوحه هاي گلي ، فلز ، سنگ ، پوست درختان ، پست حيوانات، استخوان و …. به عنوان موردي جهت نوشتن يا نقاشي كردن مورد استفاده قرار گرفت لوحه هاي گلي بدست آمده از تمدن بين النهرين ( ميان رودان ) حاكي از رواج اين ماده براي نوشتن در اين تمدن مي باشد . اولين كتابها در خاورميانه و بي الواح گلي نوشته و در مجاورت آفتات خشك شد . مهترين الواح اين دوره الواحي است كه مربوط به حماسه « گليگمش » است . اين الواح براحتي مي شكستند و تمام زحمت سازند گانش بر باد مي رفت . مصريان باستان 2000 الي 2500 سال قبل از ميلاد ، نوشتن روي كاغذ پاپيروس را آغاز كردند . پاپيروس نام گونه اي از ني شبيه خيزان است كه در كرانه رود نيل مي رويد . ني را بصورت تسمه مي آوردند و با كمك نشاسته به يكديگر مي چسباندند . اين روش Explicit.liber ناميده مي شود . كمبود پاپيروس در آسياي صغير شد . در حاليكه مردم هندوستان ، آسياي جنوب شرقي ، خاور دور به خاطر مسايل مذهبي از پوست استفاده نمي كردند . 105 سال قبل از ميلاد مسيح اولين كاغذ را Is’ai lum در چين ساخت . مود اوليه اين كاغذ را ضايعات كنف ، بامبو و شاهدانه تشكيل داده بود . اين كاغذ چون زياد به هم ماليده و سفت نبود براحتي پاره مي شد . كلمه كاغذ از نام چيني ها چندين سال نحوه ساخت كاغذ را در پرده نگه داشتند اما كم كم اين روش از چين به هندوستان و اروپا رسيد و از سمرقند و آسياي مركزي گذشت .

در اروپا ، كاغذ جايگزين پوستها گرديد . در سال 1450 با ابداع صنعت چاپ در آلمان ، تقاضا براي كاغذ و به دنبال آن نياز به منابع جديد ليگنو سلولزي افزايش يافت ، در حدود 105 سال بعد در بيشتر كشورهاي اروپايي و نيز مكزيك كارخانه هاي كاغذسازي با وسايل دستي ايجاد گرديد .

مردم اروپاي جنوبي اين فرايند را آموحتند و ساخت تكه هاي كاغذ ار نزديك به پايان قرن چهاردهم آغار كردند . سازندگان انگليسي در قرن هفدهم توليد را آغاز و يك قرن چهاردهم آغاز كردند . سازندگان انگليسي در قرن هفدهم توليد را آغاز و يك كارخانه كاغذ سازي در ايالات متحده 1690 تأسيس كردند . در اين زمان تمام كاغذ اروپا از پنبه و كتان ساخته مي شود . چاپ كتاب با انجيل گوتنبرگ آغاز شد به طور فزاينده اي تقاضا براي كاغذ را افزايش داد .

در حدود سال 1750 ، در هلند مخلوط كني ابداع شد كه آن را هولندر ناميدند در سال 1799 ، روبر فرانسوي فرايندي براي شكل دهي كاغذ ورقي روس صافي سيمي متحرك اختراع كرد . در مدت تكامل و بهبود آن . به ماشين فرد رينيز تبديل شد . در سال 1809 ديكينسون ماشين استوانه اي را اختراع كرد و بدين ترتيب ماشين فوردرينير كنار رفت ، ولي در سال 1803 برتري ماشين فورد رينير براي ساخت كاغذهاي خوب معلوم شد . در سال 1826 اولين بار استوانه هاي بخار را براي خشك كردن به كار گرفتند و اولين ماشين فورد رينير در ايالات متحده در سال 1827 متداول شد . متناسب با پايين رفتن قيمتها و توسعه تحصيلات عمومي تقاضا براي كاغذ افزايش يافت ، بنابراين كمبود كاغذ آغاز شد . يكي از مردم ساكسوئي به نام كلر فرايندي مكانيكي براي ساخت خمير كاغذ از چوب ابداع كرد ، ولي كيفيت كاغذ توليد شده پايين بود . فرايند قليايي براي ساخت خمير كاغذ از چوب را وات و بورگس در سال 1851 ابداع كردند . در سال 1857 ، به شيميدان آمريكايي نايلمن ، گواهي ثبت اختراع اوليه براي فرايند سولفيت اهدا شد ، كه خمير كاغذي خوب با سهولت رنگبري توليد مي كرد . فرايند كرافت ( از واژة آلماني كرافت به معني قوي ) در آزمايشهاي اوليه كه ذهن در دانزيگ انجام داد در سال 1884 به نتيجه رسيد . اين فرايند به طور متداول همچنين فرايند سولفات ناميده مي شود ، زيرا سديم سولفات به عنوان ماده شيميايي جبراني براي محلول پخت استفاده مي شود . عامل حل شده ، با وجود اين ، نيست . در سال 1909 فرايند سولفات به ايالات متحده معرف شد . در آن زمان توليد خمير كاغذ به 48 درصد مكانيكي ، 40 درصد سولفيت ، 12 درصد قليايي تقسيم شده بود .

 

 

فرايند سولفات به تدريج در صنعت توليد كاغذ جاي خودش را باز مي كرد ( جدول 2 ) ، و در سال 1981 توزيع آن به 5/10 درصد مكانيكي و گرما مكانيكي ، 5/3 درصد سولفيت ، 2/78 درصد سولفات ، و 7/7 درصد نيم شيميايي تقسيم شد ساخت خمير كاغذ به تدريج به صنعتي مستقل تبديل شد در حاليكه به خدمت صنايع ديگر علاوه بر ساخت كاغذ در آمد . ريون ، سلولوز استرها و اترها ، و سلولوز نيترات بار مصرف در پلاستيك و مواد منفجره از لحاظ تجارتي مهم شده است و بيشتر خمير كاغذ با كيفيت بالا را مصرف مي كند . كنترل و مصرف محصولات جنبي صنعت كاغذسازي به توجه بسيار زيادي نيار دارد . ايجاد محصولات مفيد از ليگنين و مايعات زايد نشان دهندة افزايش درآمد براي اين صنعت و راه حلي براي مشكل آلودگي روخانه هاست ، ولي توسعه واقعاً تازه آغاز شده است و بيشتر محصولات جنبي هنوز به صورت ضايعات تلقي و سوخته مي شود .

1 ـ 3 : تاريخچه كاغذسازي در ايران

هخامنشيان تا زمان حمله اسكندر بر روي لوحه هاي گلي مي نوشتند و اين در حالي است كه از دوران فرمانروايي پارت ها پوست هاي نوشته شده به دست آمده است كه به آن « ديفترا » مي گفتند و ريشه دفتر كه امروزه به كار مي رود ، از همان گرفته شده
است .

در حدود سال 650 ميلادي ساسانيان كاغذ چيني را كه از پوست درخت توت ساخته مي شد به ايران وارد كردند ، اما اين كاغذ منحصراً براي مدرك مهم دولتي به كار برده مي شد.

در سال 751 ميلادي در زمان عباسيان و در جنگ ميان آنان با اعراب تعدادي از چيني هايي كه اعراب را در جنگ ريزي مي دادند به اسارت درآمدند . در ميان اسيران چند تن كاغذساز بود كه آنها را به سمرقند برده و با استفاده از دانش آنها صنعت كاغذسازي را در اين شهر رايج نمودند .

1 ـ 4 : اهميت كاغذ :

كاغذ در طول تاريخ پيدايش خود تاكنون ، پيوسته اصلي ترين و پايدارترين ابزار انتقال انديشه بشري بوده و بي ترديد تا ساليان مديد نيز چنين خواهد بود . پيدايش و گسترش وسايل ارتباطي صوتي و تصويري و همچنين شبكه هاي رايانه اي نه تنها از مصرف كاغذ در جهان كم نكرده ، بلكه همچنان اين مصرف در حال افزايش است . امروزه كاغذ يكي از كاغذهاي مهم و استراتژيك به شمار مي آيند و رشد مصرف سرانه آن در يك كشور ، يكي از شاخصهاي رشد و توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي به شمار مي آيد .

اهميت خمير و كاغذ در اقتصاد برخي كشورها به حدي است كه كشورهاي توليد كننده و مصرف كننده سازمانها و كنسرسيومهايي براي آن ايجاد كرده اند .

نقش كاغذ در دنياي كنوني و معرفي مصرف سرانه آن به عنوان شاخص براي توسعه از يك سو و نيز قيمت گذاري چاپ و تحرير در كشور توسط دولت و نظارت بر توزيع آن ، اهميت كاغذ را روشن مي سازد .

1 ـ 5 : تعريف كاغذ و انواع كاغذ :

زماني كه به كاغذ فكر مي كنيم ، ذهن ما در درجه اول به سمت ماده اي براي نوشتن و چاپ متمركز مي شود و احتمالاً در مرحله بعد به ماده اي براي بسته بندي اشياء . با وجود اين به دليل اينكه محصولات بسيار ديگري مثل پارچه ، مقوا ، كاغذ مورد نياز است . در هر صورت ، كاغذ را مي توان با تكيه بر روش توليد آن تعريف كرد ؛ ماده اي ورقه اي ساخته شده از شبكه اي از الياف طبيعي سلولزي كه به ته نشيني از يك تعليق آبي تشكيل شده است . محصول شبكه اي از الياف در هم رفته با ساختاري تقريباً لايه اي و ضخامت حدود mm 300 – 30 است . پهناي يك ليف حدود mm 50 – 10 است . در نتيجه . يك ورق كاغذ تحرير با ضخامت mm 10 حدود 5 تا 10 فيبر در مقطع عرضي ضخامت است .

همه گونه كاغذي كه تاكنون ساخته شده است :

1 ـ كاغذ آب خشك كن 2 ـ كاغذ سيگار

3 ـ كاغذ نقاشي 4 ـ آگهي هاي چاپي رنگي ( پوستر )

5 ـ كاغذ براي كيف دستي 6 ـ براي آتش بازي

7 ـ ويژه كتاب مقدس 8 ـ كاغذ ضد زنگ زدگي

9 ـ كاغذ براي ترقه 10 ـ كاغذ كامك

11 ـ كاغذ دولا براي اسناد 12 ـ كاغذ آباژور

13 ـ كاتالوگ 14 ـ كاغذ خشك كن معمولي

15 ـ كپي نامه ها 16 ـ كاغذ رنگارنگ

17 ـ كاغذ طناب باقي 18 ـ كاغذ براي تهيه تشك

19 ـ كاغذ ويژه لحاف 20 ـ كاغذ بلوري

21 ـ كاغذ اطلسي 22 ـ كاغذ هاي نازك چوب

23 ـ كاغذ پنبه كوهي 24 ـ كاغذ نوشتني

25 ـ كاغذ چاپ 26 ـ كاغذ چتائي ( كنفي )

27 ـ كاغذ بسته بندي 28 ـ كاغذ ابريشمي

29 ـ كاغذ ويژه نامه هاي محرمانه 30 ـ كاغذ چاپ افست

31 ـ كاغذ هاي دو لا و چند لا 32 ـ كاغذ يوشينو

33 - كاغذ بسته بندي قهوه اي رنگ 34 ـ كاغذ كاهي بسته بندي

35 ـ كاغذ ويژه بسته بندي ميوه 36 ـ كاغذ صابون

37 ـ كاغذ بسته بدي شبه مانيلي 38 ـ كاغذ هاي ويژه پاكت سازي

39 ـ كاغذ ويژه كارت دعوت 40 ـ كاغذ پوست نما

41 ـ كاغذ ويژه گراورسازي با نور آفتاب 42 ـ كاغذ پلي كپي ( ميمئوگراف )

43 ـ كاغذ ويژه دستگاههاي فشار

44 ـ كاغذ ويژه القاب و عناوين ( براي اشراف قديم )

45 ـ كاغذ هاي پوشش بام 46 ـ كاغذ ويژه دفتر اسناد

47 ـ كاغذ ويژة زير قابي 48 ـ كاغذ ويژه لابي كاغذ كاربن

49 ـ كاغذ ويژه نگهداري و روپوش كاغذ عكاسي

50 ـ كاغذ ديواري نقش دارو رنگي

51 ـ كاغذ پارچه اي 52 ـ كاغذ واشر ( براي پيچ و مهره ها )

53 ـ كاغذ قير اندود 54 ـ كاغذ فيبري آتش بازي

55 ـ كاغذ صافي 56 ـ كاغذ ورقي سفيد فرانسوي

57 ـ كاغذ غلاف 58 ـ كاغذ ضد روغن و چربي ها

59 ـ كاغذ هيدرفيل 60 ـ كاغذ عايق

61 ـ كاغذ روزنامه 62 ـ كاغذ مجلات مصدر

63 ـ كاغذ كرافت اكسيد سيمان 64 ـ كاغذ نازك

65 ـ كاغذ پارافيني 66 ـ كاغذ پارچه اي ويژه گيشه سازي

67 ـ كاغذهاي ويژه كارت بازي 68 ـ كاغذ فشنگ سازي

69 ـ كاغذ فشنگ سازي 70 ـ كاغذ نوشتني ساخته شده از مانيل

1 ـ 6 ـ كابرد كاغذ :

دو كاركرد اصلي كاغذ عبارت اند از انتقال اطلاعات و محافظت از كالا در جريان نقل و انتقال و توزيع . فرآورده هاي كاغذي انتقال اطلاعات عبارت انداز انواع كاغذ چاپ و تحرير ، روزنامه ، مجله ، كتاب ، برچسب ، نامه و صورت حساب . فرآورده هاي بسته بندي عبارت ند از جعبه هاي مقوايي ، قوطي ، پاكت ، كيسه ، ساك و زنبيل . غالباً كاربرد اطلاع رساني و بسته بندي بر هم منطبق مي شوند . همچنين بسته بندي كاغذي و كيفيت آن ، بر كالا جنبة تبلغي نيز دارد .

با توجه به كاربرد و شش دسته عمده كاغذ و مقوا توليد و مصرف مي شود :

1 ـ چاپ و تحرير

2 ـ مقواي ساده و مقواي كنگره اي

3 ـ روزنامه

4 ـ مقواي كارتن

5 ـ كاغذ و مقواي بسته بندي

6 ـ انواع كاغذهاي بهداشتي ( مانند دستمال كاغذي )

همانگونه كه در شكل 1 ـ 2 ديده مي شود ، مقدار توليد همه انواع كاغذ ارقام بزرگي است.

جالبترين و غالباً پر ارزشترين فرآورده هاي كاغذي در دسته « ساير موارد » قرار دارد . مثالها در اين دسته عبارتند از كاغذ چاي كيسه اي ، صافي ها ، اوراق بهادار ، كاغذ فشرده ، كاغذ عايق و كاغذ سيگار [3] با توجه به آمار سال 192 بيش از 40% از تمامي كاغذهاي توليد شده در جهان براي هدفهاي ارتباطي و اطلاع رساني مصرف مي شود . ( روزنامه ، چاپ و تحرير ) و بيش از 50% براي مصارف بسته بندي و بهداشتي به كار مي رود ، حدود 10% باقيمانده شامل كاربردهاي ويژه مثل كاغذهاي صافي و عايق سازي الكتركي در مبدلها و … است .

كاغذ كاهي و روزنامه :

كاغذي است كه در خارج براي بسته بندي گوشت و يا ميوه كم حجم به صورت پاكت استفاده مي شود و سابقاً از كاه گندم ساخته ميشد و زرد رنگ بوده است ، در حال حاضر كاغذ روزنامه و مجلات را بطور اشتباه كاهي مي نمايند و نظر باينكه مصرف آن يكبار مي باشد و بعدا از آن استفاده نخواهد شد احتياج به مقاومت زياد ندارد .

 

كاغذ ترن . مترو :

بليط ترن و مترو بيشتر بصورت مقوائي ساخته مي شود كه بايستي استحكام و مقاومت داشته تا از نظر سوراخ كردن بليط مقدور باشد و حجم كوچكي دارد و مقاومت آن در قبال كشش و پارگي مطرح نبوده و فقط استحكام آن مورد نظر است .

كاغذ آلبوم :

كاغذي است سياه رنگ و يا داراي رنگهاي مختلف كه بايستي فشرده و محكم باشد . همچنين پارگي و كشش كمتر در آن اثر دارد .

كاغذ تصوير نقاشي :

اصولاً بصورتي ساخته مي شود كه بيشتر نقش تصوير و يا نقاشي در داخل خلاء آنها نمايان باشد . اين كاغذ كمتر اطو مي شود تا حالت ليزري روي سطح خود را حفظ كند .

كاغذ يادداشت :

اين كاغذ به مقاومت زيادي احتياج ندارد زير جهت يكبار مصرف استفاده مي گردد .

كاغذ نيمه كرافت :

در ساخت كارتن استفاده مي شود و نظر باينكه مقاومت زيادي در برابر فشردگي و ضربات احتياج دارد اغلب از خمير نيمه شيميائي ساخته مي شود .

كاغذ دفاتر مدرسه :

جهت محصلين و استفاده از آن در امور تحصيلي بكار برده مي شود و بايستي دوام بيشتر داشته باشد كه مورد مطالعه و بهره برداري قرار بگيرد .

كاغذ جعبه كفش :

 

[1] ( Lascaux ) : نام غارهاي در جنوب غربي فرانسه ، كه بر ديوارهاي آن نقاشي هاي مربوط به دوره پاريند سنگي پيدا شده است .

[2] (Altamira ) : نام يك غار آهنگي در شمال اسپانيا است كه نخستين بار در سال 1879 نقاشي هاي مربوط به دور آن پاريند سنگي بر سقف و ديوارهاي آن كشف شد .

[3] از بذر گياهي به نام بذرك و كتان كه الياف بسيار نازك دارند ساخته مي شود .

 

برای دانلود کامل ابتدا خرید کنید شامل ورد146صفحه ای